Nedeljko Žugić, 2

PRAZNIM RIJEČIMA PUSTOŠI SE DUŠA!

TIMSKO ISTRAŽIVANJE JAVNOSTI RADA JAVNIH PREDUZEĆA

nedeljkozugic73 | 20 Jul, 2018 20:44




 
     
 S obzirom da javna preduzeća osniva država, jer obavlјaju djelatnost od opšteg intresa, to znači da vlast stavlјa pod svoju neposrednu kontrolu sve strateške delatnosti i prirodne resurse. Budući da je informisanje djelatnosti od opšteg interesa, interesovalo nas je kako ono funkcioniše u Javnim preduzećima Republike Srpske i da li prijeti opasnost da Vlada, odnosno resorna ministarstva, pa i poslovni menadžment, stavlјaju pod svoju kontrolu i medije koje nisu osnovali. To posebno važi za elektronske medije koji imaju status javnih preduzeća, odnosno čiji su osnivači skupštine opština. 
       Imajući u vidu da su novinari sve ugroženija vrsta, s jedne strane, a sa druge da informisanje nije više tehnički, već socijalni faktor (pa i problem), interesovalo nas je da li je novinasrstvo pod staklenim zvonom politike. Rezultat našeg saznanja je da većina javnih prduzeča u Republici Srpskoj nemaju svoje interne medije (biltene, novine, godišnje publikacije o poslovanju), što dokazuje da nisu ispunile osnovnu, pojmovnu svrhu: JAVNOST RADA JAVNOG PREDUZEĆA.
       Većina su nastala u ratu, aili i u poslijeratnom periodu, nastavili su poslovanje pod teretom diktature nereda iz koje je bilo neminovno ući u fazu uspostavlјanja reda. To je u skoro svim preduzećima dokazala Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske, Specijalne revizije od strane OHR, felјtoni u štampani medijima, kao i drugi medijski udari, među kojima ima i onih koji to čine pretenciozno, radi diskreditacije lјudi bez osnova.
Moje istraživanje je dobronamjerno i imalo je za cilј da pomogne i unaprijedi informisanje u Javnim preduzećima Republike Srpske. Zato im predlažem da se medijski otvore, uvodeći tzv. alternativno informisanje, koje predstavlјa veliku solidarnost onih koji imaju informaciju sa onim koji bi želјeli da do nje dođu. To je put krajnje demokratizcije informisanja u javnim preduzećima. 
Boriti se za demokratsko društvo i demokratizaciju medija - slobodnu riječ, znači biti izložen suđenjima, gubitku posla, stavlјanjem na brisani prostor i gubitku života. 
Zbog toga je potrebno taj fenomen timski istražiti i rezultate javno objaviti, kako bi istraživanja bili u potpunosti dostupna svim građanima.
Sami zakoni sve to propisuju, ali što biše zakona tim više bezakonja. Evo primjera: ''Republika Srpska u skladu sa svojim pravima i obavezama, obezbjeđuje uslove za javno informisanje građana i slobodno istraživanje, prikupljanje, saopštavanje, objavljivanje i širenje informacija i ideja koje se odnose na pitanja od javnog značaja (interesa)’’ – član 2 Zakona o javnom informisanju Repubike Srpke. Šta je od toga tačno? U samim javnim preduzećima Republike Srpske, nema javnosti rada, a ni pomrna da сe radnici blagovremeno i istinski informišu. To je tabu tema. Niko u tim preduzećima ne zove niti rado prima novinare, osim ako ih ne podmiti da napišu nešto pozitivno, kako bi time prekrili neke nezakonite radnje.
U novom Zakonu o šumama, u članu 8, informisanje i odnosi sa javnošću je obaveza, kao i u Opštem kolektivnom ugovoru, član 55, Saveza sindikata Republike Srpke. Navodimo Šume, koje od svih javnih preduzeća u Republici Srpskoj imale su i imaju prilično dobru javnost rada, jer nekada su imali – od 2000 do 2016. godine Informtivno- stručni časopis ''Šume'' i sajt (http://sumerepublikesrpske.org), a sada imaju sajt na kojem informišu javnost o poslovanju, zakonima, zaštiti šuma, licitaciji, poslovanju preduzeća, izvještaj o radu Nadzornog odbora, oglasima, prodaji, raspodjeli šumsko-drvnih sortimenata, seminarima i konferencijama, poslovnim partnerima...
     Pošto je šuma odnarodovana i kako su neki šumarski stručnjaci isticali ''stranački plijen'' ili plijen interesnih grupa, informisanje u ovom preduzeću, odgovor no tvrdim, jer sam bio pokretač, ali i dugogodinji urednik stručnog časopisa ''Šume'' (koje su se ugasile poslije mog odlasa u penziju), da su novinari nerado viđeni gosti, kako u šumskim gazdinstvima, tako i u direkciji šuma, jer kako sam istakao u mojoj knjizi nastaloj u istraživačkomnagonu ''Život na brisanom prostoru'', da u Šumam arepublike Srpske vlada diktiran i kontrolisan haos. Da nije tako, kako bi država otpisala dug od 32 milion KM, ako su đume državne, tj. Narodne? Svijetle se upitnici i daju odgovor svima konji su dobromisleni.
      Mnoga javna preduzeća u Republici Srpskoj nemaju nikakav vid informisanja, čak ni biltena, pa ni oglasnih ploča. Sav novac od pustošenja šuma i nplanske sječe ide u džepove privatnih izvođača, jr to e donijelo, kako kažu šumarski stručnjaci, odvajanje sjekie od panja.
Novi zakon o preduzećima je potpuno potisnuo i izbrisao obavezu informisanja radnika.


OPŠTI OPIS (UVOD KAO UVID)

Bosna i Hercegovina je i dalje veoma specifična država, teška za poređenje sa ostalim državama i zajednicama, ne samo u oblasti medija, već uopšte. Složena državna struktura sa više nivoa uprave, prezasićena oblast medija i činjenica da su svi relevantni zakoni propisi usvojeni kao rezultat snažnog pritiska od strane Kancelarije Visokog Predstavnika (OHR), samo su neki od razloga za trenutno stanje u kojem svi propisi izgledaju odlično na papiru, ali ih praksi još niko ne primjenjuje. 
        S obzirom da javna preduzeća osniva država, jer obavljaju djelatnost od opšteg interesa, to znači da vlast stavlja pod svoju neposrednu kontrolu sve strateške djelatnosti i prirodne resurse. Buduci da je informisanje djelatnosti od opšteg interesa, interesovalo nas je kako ono funkciomniše u Javnim preduzećima Republike Srpske i da li prijeti opasnost da Vlada, odnosno resorna ministarstva, pa i poslovni menadžment, stavljaju pod svoju kontrolu i medije koje nisu osnovali. To posebno važi za elektronske medije koji imaju status javnih preduzeća, odnosno ciji su osnivači skupštine opština. 
       Imajući u vidu da su novinari sve ugroženija vrsta, s jedne strane, a sa druge da informisanje nije više tehnički, već socijalni faktor (pa i problem), interesovalo nas je da li je novinasrstvo pod staklenim zvonom politike. Rezultat našeg saznanja je da većina javnih prduzeča u Republici Srpskoj nemaju svoje interne medije (biltene, novine, godišnje publikacije o poslovanju), što dokazuje da nisu ispunile osnovnu, pojmovnu svrhu (javno preduzeće – javnost rada).
Većina su nastala u ratu, aili i u poslijeratnom periodu nastavili su poslovanje pod teretom diktature nereda iz koje je bilo neminovno ući u fazu uspostavljanja reda. To je u skoro svim preduzećima dokazala Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske, Specijalne revizije od strane OHR, feljtoni u štampani medijima, kao i drugi medijski udari (među kojima ima i onih koji to čone pretenciozno, kao naručeno tzv. Prenaglčjeno informisanje koje proizvodi kakofoniku, koja ima za cilj diskreditaciju ljudi bez osnova.
Naše istraživanje je dobronamjerno i ima za cilj da pomogne i unaprijedi informisanje u Javnim preduzećima Republike Srpske. Zato im predlažemo da se medijski otvore, uvodeći tzv, alternativno informisanje, koje predstavlja veliku solidarnost onih koji imaju informaciju sa onim koji bi željeli da do nje dođu. To je put krajnje demokratizcije informisanja u javnim preduzećima. Sve ostalo je tehnokratsko-birakrtski totalizam i bjekstvo od javnosti rada, što ukazjje da se posluje sa dubiozama. Tim Specijalnog revizora OHR-a za finansijski pregled, ''utvrdio je da je rukovođenje u jednom javnom preduzeću na najlošijem nivou u odnosu na sva druga preduizeća koja su bila predmet finansijske kontrole. Gubici zbog korupcije, lošeg rukovođenja, nelogičnih poslovnih aranžmana, pretjeranih troškova, nedostatka kontrole i utvrđivanja cijena nižih od relnih, iznose između 85 i 125 miliona KM godišnje. To preduzeće ima ozbiljnih poteškoća u oblasti finansija i rukovođenja, koje prati nedostatak spoljnih nadzora, neadekvtne interne kontrole i očiglddne kriminalne aktivnosti na svim nivoima''. 

         IZJAVA O PROBLEMU ( POTREBI )

       Boriti se za demokratsko drustvo i demokratizaciju medija - slobodnu riječ, znači biti izložen suđenjima, gubitku posla, stavljanjem na brisani prostor i gubitku života. 
Zbog toga je potrebno taj fenomen timski istražiti i rezlltate javno objaviti, kako bi rezultati istraživanja bili u poitpunosti dostupni svim građanima, a inertne poslovne strukture u javnim preduzećima da se otvore prema javnosti i osnuju svoje novine sa glavnim i odgovornim urednicima i porparolima.
Kao termeljni akt za to je Zakon o slobodi pristupa informacijama, kojio je usvojiola Narodna skupština Republike Srpske, pod brojem 01-572/01, dana 02.05.2001. god. U Glavi I, u Uvodnim odredbama, u članui 1 (Cilj ovog zakona je): 
      (a) da se ustanovi da informacije pod kontrolom javnog organa predstavljaju javno dobro od vrijednosti i da javni pristup ovim informacijama promoviše veću transparentnost i odgovornost tih javnih organa, te da su ove informacije neophodne za demokratski proces;
      (b) da se ustanovi da svako lice ima pravo pristupa ovim informacijama u najvećoj mogućoj mjeri u skladu sa javnim interesom, te da javni organi imaju odgovarajuću obavezu da objave informacije, i
     (v) da omogući svakom fizičkom licu da zatraži izmjenu, i daje komentar na svoje lične informacije pod kontrolom javnog organa...''
        Glavi II, u članu 4 (pravo pristupas informacijama) se kaže: ''Svako fizičko i pravno lice ima pravo pristupa informacijama koje su pod kontrolom javnog organa, a svaki javni organ ima odgovarajuću obavezu da objavi takve informacije. Ovo pravo pristupa podliježe samo formalnim radnjama i ograničenjima kako je utvrđeno u ovom zakonu''.
Poznato je da mediji imaju ogromnu ulogu u napretku društvenog razvoja, ali i iskorjenjivanju siromaštva u svijetu, kako je zacrtano u milenijskim razvojnim ciljevima UN-a iz 2000. godine, oni ne izvještaju samo o promjenama, nego sami dovode do priomjena, potreba o uvođenju informisanja u javnim preduzećma opravdala bi ciljeve našeg istraživanja, koje treba još više timski istražiti, radi čega nudimo ovaj projekat u istraživačkom zahvatu.
Njegova realizacija bi promijenila odnos vlasti prema novinarima, a uhljebila bi desetak novinara i drugih pratećih stručnjaka, koji bi neutralisali medijske udare i medijski tonus na javna preduzeća, kao što je to stalno prisutno u javnosti. Umjesto toga, poslovni menadžment javnih preduzeća imao bi od tih ljudi medijski štiti, koji bi opravdao legitimitet informisanja iznutra i izbliza. Takvo imformisanje, uz otvorene internet stranice kao što imaju ''Šume'', pojačava protok brzine demokratičnosti informacije od davaoca do primaoca. Nove informacijske tehnologije omogućile su nove načine primjene i komunikacije , a digitalizacija je omogućila lako i brzo spremanje, reprodukciju, distribuciju i korištenje različitih vrsta informacija (tekst, slika, video i audio zapis, multimedija). 

       SVRHA (OČEKIVANI REZULTATI)

     Zakon o slobodi pristupa informacijama, član 25, stav 3 se kaže: ''Svako kršenje ovog zakona podliježe sankcijama u skladu sa Krivičnim zakonikom Republike Srpske, Zakonom o prekršajima, zakonima iz oblasti uprave, i u skladu sa drugim zakonima koji su važeći na teritoriji Republike Srpske''.
U mnogim državama ''sloboda javnog informisanja je neprikosnovena i niko nema pravo da nezakonito ograniči ili da prinudom utiče na rad javnih glasila''1. 
Republika Srpska nema Zakon o javnom informisanju, ali ima Zakon o slobodi pristupa informacijnama, po kojem bi mnoge informacije o poslovanju javnih preduzeća trebale biti pristupčačne javnosti ili tražiocu (novinaru ili nekom drugom zainteresovanom licu), ali od toga nema ništa do mrtvog slova na papiru. Novinari iz iskustva zbnajku da je vrlo opasno, čak nimalo pametno tražiti takve informcije od kqučnih ljudfi u javnim preduzećima, koji imaju takve informacije. 
Najtransparentniji pritisaka na medije i novinare su, prema gruboj klasifikaciji podijeljena na četiri osnovne grupacije: 
      1. Pravni i parapravni mehanizmi, 
      2. Ekonomski i finansijski pritisci, 
      3. Likvidacija i fizicko ugrožavanje novinara i 
      4. Psiholoski pritisci i onemogucavanje rada redakcijama i novinarima.

      Primjeri koji su uzeti predstavljaju karakterističan izbor sveukupne sliku o životu medija i novinara u ovom vremenu na ovim prostorima. 
      Iza svih postojećih oblika represije stoji onemogućavanje istinitim i pravovremenim informacijama da dopru do javnosti, kao i onemogućavanje javnog iznosenja drugacijih misljenja od onih koje odgovaraju poslovodnoj strukturu, a najčešće direkltoru javnog preduzeća. Za njega su mediji nosioci "zaraze" zvane "drugacije misljenje", a "novinari su krivi za sve!" 
     Nakon timskog istraživanja i objavljivanja rezultata, očekivati je da dođe do demokratizacije u javnim glasilima, ali i uvođenja lica koja će profesionalno raditi na informisanju u javnim preduzećima u Republici Srpskoj.
       Dakle, zakoni su tu, ali i razlozi za timsko istraživanje i objavljivanje rezukltata su tu. S obzirom da svaki istraživač dobije ono što sam unese u istraživanje, treba uvijek imati drevno ali i životno špravilo da je čovjek odgovoran prema mislima, a riječima kazanim i napisanim još odgovorniji. Dakle, najvažnije je pravilo u istraživanju ovog problema: od koga dolazi ova informacija? Da li je ona odraz istine onoga koji je daje? Ako jeste ona je odraz rada i reda, a ako nije ona je odraz nereda i haosa. Ona govori o svom kreatoru, jer ona ne nastaje spontano, već kao spoznaja koja se inducira nakon prijema novog podatka i prethodnog znanja. 

       CILJEVI

     Početkom devedesetih godina prošlog vijeka, sa promjenom političkog sistema, veći broj medijskih stručnjaka počeo je da razmišlja o prilagođavanju zakonske regulative za demokratizaciju medija. Od tada pa do danas načinjeni su krupni koraci, ali, koji su, na žalost, uzeli ljudske žrtve, od sijača straha i izvršioca nasilja nad novinarima.
      S obzitrom da mediji igraju ključnu ulogu u nadzoru vlasti, i jedini su koji ih mogu vezati za odgovorniji odnos prema javnosti, očekivani efekti od realizacije ovog projekta bili bi višestruko korisni, jer oni mediji imaju magičnu moć ravnoteže između vlasti i naroda.
     Vlast i rukovodioci koji smatraju da je informisanje "dJelatnost od opšteg interesa", nastojaće da razviju informisanje do krajnje demokratičnosti, a oni koji smatrajuj drugačije, nastojaće da informisanje stave pod totalnu kontrolu ili da ga u potpunosti uguše, a nemali broj njih da ''kupe'' medije i novinare
Da se to ne bi radilo tako, autor ovog teksta, kao samostalni istraživač, predlaže timsko istraživanje u oblasti ''Informisanja u javnim preduzećima Republike Srpske''.

      KORISNICI

     Korisnici istraživanja su radnici u Javnim preduzećima Republike Srpske'', a posebno u onim koji nemaju sopstveno informisanje (izbliza i iznutra), već se radnici infomišu po sistemu ''svi kažu'', ''mediji javljaju i pišu'', su radnici zaposleni u tim preduzećima i šira javnost preko kanala  
Prve internet TV Bosne i Hercegovine LJUDI GOVORE: https://www.youtube.com/user/ljudigovore, http://nedeljkozugic73.blog.rs, http://glasnaroda.blog.rs), kao i drugih društvenih mreža, koje preuzimaju naše objave.
 

       Stručni tim za realizaciju ovog Projekta radio bi u sastavu:
        1. Nedeljko Žugić, koordinaor i nosioc projekta
        2. Mr Miloš Jokić, sociolog kulture i novinar
        3. Mira Ćajić, novinar

Komentari

Dodaj komentar





Komentar će biti proveren pre nego što se objavi.

Zapamti me

 
Accessible and Valid XHTML 1.0 Strict and CSS
Powered by blog.rs - Design by BalearWeb